Lễ hội Chùa Bà - Cảng thị Nước Mặn thành di sản quốc gia

Quyết định công nhận lễ hội ở Chùa Bà, xã Phước Quang, huyện Tuy Phước là di sản được Bộ trưởng Văn hóa Thể thao Du lịch Nguyễn Văn Hùng ký ngày 4/8, theo đề xuất của UBND tỉnh Bình Định và Cục trưởng Cục Di sản văn hóa.

Lễ hội Chùa Bà - Cảng thị Nước Mặn (còn gọi là Lễ hội Đô thị Nước Mặn) thường được tổ chức trong ba ngày từ ngày cuối tháng Giêng đến 2/2 Âm lịch. Đây là lễ hội dân gian lớn để tưởng nhớ những thương nhân tạo nên cảng Nước Mặn - cảng từng có tên trong các hải đồ thương cảng thế giới. Vào các ngày lễ, người dân ở đây thắp đèn lồng, chuẩn bị đồ ăn trong nhà để chào đón khách thập phương đến với lễ hội và xem đây như Tết thứ hai trong năm.
 

Khu vực thôn An Hòa hiện nay vốn là cảng thị Nước Mặn nổi tiếng sầm uất thuộc phủ Quy Nhơn vào thế kỷ 17-18. Người Hoa từ Quảng Đông, Phúc Kiến di cư sang mở phố buôn bán đánh dấu một thời kỳ phồn thịnh. Sách Xứ Đàng Trong miêu tả: "Tới ngày chợ phiên, tàu thuyền đậu kín bến, voi chở lâm sản từ miền thượng về, ngựa thồ hàng từ các thị trấn, thị tứ trong vùng tới. Người trong nước, người nước ngoài đủ màu da, nhiều tiếng nói, đi lại nhộn nhịp trên đường phố".

Cùng với sự hình thành và phát triển của cảng Nước Mặn, người dân xây chùa Bà thờ Thiên Hậu Thánh Mẫu, bà Thai sanh (bà mụ) và Thành hoàng làng. Họ tổ chức lễ hội để tỏ lòng kính ngưỡng những vị thần đã che chở đời sống tinh thần và suy tôn công lao khai mở của cha ông.

Từ giữa thế kỷ 18 về sau, biển lùi ra xa, tàu thuyền lớn không vào được cảng Nước Mặn nên giao thương suy tàn. Tuy nhiên, Lễ hội ở Chùa Bà - Cảng thị Nước mặn vẫn được người dân gìn giữ với các lễ nghinh thần, rước sắc, rước biểu tượng ngư - tiều - canh - mục...